- قرآن کریم از عبودیت و بندگی خدا، تعبیر به «رنگ خدایی» کرده است و مخالفان را دعوت به این کرده است که رنگ خدا یا «صبغة الله» را بپذیرند.
- خاصیت رنگ آن است که جسمی را از صورتی به صورت دیگر در می آورد. آن را کامل می کند و زینت می دهد. اما اگر جسمی در کار نباشد، رنگ بی مکان چه معنایی پیدا می کند؟ اول باید یک شیء باشد و آن شیء سر و شکل منطمی داشته باشد تا رنگ، زیبایی اش را دو چندان کند و بی صورتی اش را صورت ببخشد. در واقع رنگ خدایی، باید ظرفی را زیور بدهد که اولا: هست! و ثانیا: در خودش قوه و استعداد زیبایی را دارد.
- کسب کمالات اخلاقی و برآوردن صورت انسانی، علاقه‌ای است که خدای متعال در سرشت هر بشری نهاده است. بشر فارغ از اینکه چه اعتقاداتی دارد، به مقتضای فطرتش دوست دارد انسانیت خود را بروز دهد و به کمال برساند. از این جهت هر بشری در هر جامعه‌ای، تکالیفی بر دوش خود احساس می کند و حقوق بشری دارد. غایت الامر آنکه ممکن است در زمان و مکانی، به دلیل موانع پدیدآمده، انسان در شناخت اخلاقیات فطری انسانی طبیعی خودش، دچار خطا شود. اما این پدیده خلاف طبیعت و قسری است و «القسر لا یدوم». در درازمدت همواره و همه جوامع، تلاش برای بازگشت به انسانیت طبیعی خود دارند، و این مطلب مبتنی بر عقلانیت فطری بشر و فارغ از عقیده است.
- کلام پرمایه‌ای از امام کاظم علیه السلام در کافی شریف منقول است که فرمودند: «لَا دِینَ لِمَنْ لَا مُرُوَّةَ لَهُ وَ لَا مُرُوَّةَ لِمَنْ لَا عَقْلَ لَهُ.» [ج1 ص19]
- مبتنی بر این کلام، مروت (که معنای صحیح آن انسانیت است) و کرامت انسانی، امری است که در نهاد بشر، مبتنی بر عقلانیت پدید می آید و ابتدا باید بالفعل پدید آمده باشد تا دین -همان رنگ خدایی- بتواند بر روی آن سوار شود و به انسان زینت ببخشد. این گزاره، دو نتیجه را در پی دارد که بسیار راهبردی است:
- اول آنکه ادعای دیانت و خدایی بودن توسط یک جامعه یا یک فرد، تا آنگاه که پیکره انسانی در آن مفقود است، ادعایی است پوچ و توخالی.
- دوم آنکه کارویژه دین، پدید آوردن اخلاقیات و انسانیت نیست تا بگوییم هر جامعه ای که واجد انسانیت شد، لزوما خدایی شده است. بلکه تازه پس از حصول مقدمه انسانیت، کار دین آغاز می شود و این انسان بالفعل را در مسیر تقرب الی الله راهی می کند. پس انسانیت، محک لازمی برای ادعای دینی بودن یک فرد/ جامعه است، اما ابدا کافی نیست. افزون بر اینکه این رنگ خدایی، تازه بر انسانیت فرد می افزاید و جلایش را بیشتر می کند و مجهولات احتمالی اش را نیز -ارشاداً- معلوم می کند.
- این رنگ خدایی هر چند در اشتداد و تعمیق و تداوم انسانیت نقش محوری خواهد داشت، و هرچند آنچنان را آنچنان تر می کند، ولی در ضرورت وجود انسانیت به مثابه یک مقدمه لازم تأثیری نمی گذارد.
- عبارت مشهور سیدالشهدا علیه السلام خطاب به دشمنان در روز عاشورا را نیز می توان در همین بافتار فهمید. آنجا که آن حضرت فرمودند: «اِن لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعادَ کونوا احراراً فی دنیاکم» (بحارالانوار، ج 45، ص 49).
[پ. ن: علامه مجلسی در تشریح معنای مروت در کتاب مرآت العقول می نویسد «المروة الانسانیة و کمال الرجولیة و هی الصفة الجامعة لمکارم الأخلاق و محاسن الآداب.»]
وظیفه یک طلبه، تفکر درباره مشهورات است، نه تعصب‌ورزی بر آنها.
با چاشنی طلبگی |
محمدمهدی محمدی
طبقه بندی موضوعی
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.